Θεραπεία για Σπίλους (Ελιές)

Σπίλοι (ελιές) – Τι είναι

Οι σπίλοι (κοινώς γνωστοί ως ελιές) αποτελούν την κλινική εκδήλωση καλοήθους πολλαπλασιασμού μελαγχοματικών κυττάρων στο δέρμα. Οι σπίλοι υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους σε ποικίλλω βαθμό και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν από 50-100 σπίλους. Οι σπίλοι είναι συνήθως μικρές καφέ κηλίδες ή επάρματα του δέρματος που εμφανίζονται κατά τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του ανθρώπου και μπορεί να είναι είτε επίπεδοι είτε επηρμένοι και συνήθως έχουν στρογγυλό ή σφαιροειδές σχήμα και συνήθως εμφανίζονται σε περιοχές που είναι εκτεθειμένες στον ήλιο. Κάποιοι σπίλοι είναι παρόν από τη γέννηση (ονομάζονται συγγενείς σπίλοι), ενώ κάποιοι άλλοι αναπτύσσονται στις πρώτες δεκαετίες της ζωής (ονομάζονται επίκτητοι σπίλοι).

Πότε θα πρέπει να αφαιρούνται οι σπίλοι

Συνήθως υπάρχουν 2 λόγοι γιατί μπορεί να καταφύγει κάποιος στον δερματολόγο για τους σπίλους (ελιές )του. Ο πρώτος είναι ιατρικός, όπου οι ασθενείς ανησυχούν για τη φύση του σπίλου, αν δηλαδή είναι ύποπτος μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του δέρματος -ο Δερματολόγος είναι ο πλέον αρμόδιος γιατρός για να αποφανθεί αν ένας σπίλος είναι καλοήθης ή ύποπτος και αν χρειάζεται παρακολούθηση ή αν πρέπει να αφαιρεθεί .

Ο 2^ος λόγος είναι κοσμητικός, δηλαδή οι ασθενής μπορεί να επιθυμούν την αφαίρεση ενός σπίλου επειδή είναι σε σημείο όπου δεν είναι αισθητικά αποδεκτό από τον ασθενή και επιθυμεί καλύτερο κοσμητικό αποτέλεσμα. Ο Δερματολόγος θα κρίνει το τρόπος αφαίρεσης ενός σπίλου, δηλαδή αν απαιτείται χειρουργική εκτομή, αφαίρεση με laser ή shave excision, punch excision, skin grafting κλπ.

Σπίλοι – Ποιά είναι τα διάφορα είδη

Υπάρχουν πάρα πολλά διαφορετικά είδη σπίλων και η διάγνωση τους από την δερματολόγο είναι σημαντική για τον καθορισμό αν κάποιος σπίλος χρειάζεται απλή παρακολούθηση ή αφαίρεση.

Α. Σπίλος – Συγγενής Μελανοκυτταρικός

Συγγενείς σπίλοι είναι οι ελιές οι οποίες είναι παρόν από τη γέννηση ή μπορεί να δημιουργηθούν κατά τον πρώτο χρόνο ζωής του ατόμου. Οι συγγενείς σπίλοι εμφανίζονται περίπου σε 1 άτομο σε κάθε 100 γεννήσεις . Επειδή οι συγγενείς σπίλοι έχουν αυξημένο ρίσκο εξαλλαγής τους σε μελάνωμα (μελάνωμα -κακοήθης και θανατηφόρος τύπος καρκίνου του δέρματος) θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον παρακολούθηση από την δερματολόγο. Οι συγγενείς σπίλοι κλασσικά ταξινομούνται βάση του μεγέθους τους σε μικρούς (<1.5 cm), μεσαίου (1.5-19.9cm) και γιγαντιαίοι σπίλοι (> 20 cm) και όσο αυξάνεται το μέγεθος τους, αυξάνεται το ρίσκο εμφάνισης μελανώματος.

Β. Σπίλος – Επίκτητος Μελανοκυτταρικός

Επίκτητοι σπίλοι είναι οι σπίλοι οι οποίοι αναπτύσσονται κατά τις πρώτες δεκαετίες της ζωής. Ιατρικός ταξινομούνται σε επίκτητοι συνδεσμικοί μελανοκυτταρικοί, μικτοί μελανοκυτταρικοί και χοριακοί μελανινοκυτταρικο σπίλοι. Οι επίκτητοι σπίλοι μπορεί να είναι είτε επίπεδοι είτε επηρμένοι , να έχουν σχήμα στρογγυλό ή σφαιρικό και να είναι χρώματος ανοιχτό καφέ, σκούρο καφέ κλπ.

Γ. Δυσπλαστικοί Σπίλοι ή σπίλοι του Clark

Οι δυπλαστικοί σπίλοι είναι ελιές οι οποίες αναπτύσσονται κατά την διάρκεια της ζωής ( επίκτητοι σπίλοι) και εμφανίζουν άτυπα χαρακτηρίστηκα τα οποία χαρακτηριστικά συναντώνται και στο μελάνωμα. Οι δυσπλαστικοί σπίλοι έχουν αυξημένο ρίσκο ανάπτυξης μελανώματος μελάνωμα (μελάνωμα -κακοήθης, θανατηφόρος τύπος καρκίνου του δέρματος) και για αυτό είναι απαραίτητη η παρακολούθηση τους. Τυπικά οι δυσπλαστικοί σπίλοι είναι μεγαλύτεροι από 5 mm σε διάμετρο, μπορεί να είναι υπεγερμένοι, να έχουν χρωματική ανομοιογένεια (δηλαδή πολλαπλά χρώματα), ανώμαλο σχήμα και ανώμαλα όρια και μπορεί να περιβάλλονται από ερυθηματώδη άλω. Μερικοί προέρχονται από κοινούς επίκτητους μελαχρωματικούς σπίλους (δηλαδή κοινές ελιές οι οποίες μεταλλάσσονται) ενώ άλλοι να είναι άτυποι από την αρχή της εμφάνιση τους.

Δ. Άλλοι σπίλοι: Υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι σπίλοι και αναφέρονται ονομαστικά όπως:

Σπίλος – Μελανοκυτταρικοί με άλω
Κυανός Σπίλος
Σπίλος του Spitz
Σπίλος – Σπιλοκυτταρικός
Σπίλος του Becker
Σπίλος του Ota – Σπίλος του Ito
Σπίλος – Επιδερμιδικός
Σπίλος – Φαγεσωρικός
Σπίλος – Σμηγματογόνος

Ποιά άτομα είναι σε αυξημένο ρίσκο και θα πρέπει να κάνουν τακτικό έλεγχο των σπίλων τους

Είναι σημαντικό άτομα υψηλού κινδύνου να εξετάζονται ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη του καρκίνου του δέρματος και κυρίως του κακόηθες μελάνωμα. Τέτοια άτομα που θα πρέπει να προβαίνουν συστηματικά σε έλεγχο των σπίλων και θεωρούνται υψηλού ρίσκου είναι:

Άτομα με ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες (φωτότυπος 1 και φωτότυπος 2) και ανοιχτόχρωμα μαλλιά (κόκκινα ή ξανθά) και ανοιχτόχρωμα τύπο ματιών ( πράσινα ή μπλε)
Άτομα που έχουν πολυάριθμους σπίλους (περισσότερους από 50)
Άτομα με ιστορικό στην οικογένεια καρκίνου του δέρματος ή μελανώματος
Άτομα που έχουν περάσει οι ίδιοι ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή μελανώματος
Άτομα με ιστορικό εγκαυμάτων στον ήλιο, ιδιαίτερα στην παιδική ή την εφηβική ηλικία
Άτομα που εμφανίζουν ελιές από την παιδική ηλικία (γιγαντιαίο συγγενή μελανοκυτταρικό σπίλο)
Άτομα που έχουν το σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων. Με τον όρο αυτό αναφέρεται σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από την παρουσία μεγάλου αριθμού άτυπων σπίλων στο σώμα.Άτυποι σπίλοι θεωρούνται οι σπίλοι που είναι μεγαλύτερου μεγέθους σε σχέση με τους κοινούς σπίλους, εμφανίζουν ανομοιομορφία στο χρώμα και έχουν ανώμαλα όρια. Οι δυσπλαστικοί σπίλοι εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και τα χαρακτηριστικά τους αλλάζουν κατά την εφηβεία. Οι δυσπλαστικοί σπίλοι εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εξαλλαγής κατά 6% σε σχέση με τους κοινούς σπίλους. Το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 15% εάν συνυπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό. Κρίνεται, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη παρακολούθησης των δυσπλαστικών σπίλων ανά τακτά χρονικά διαστήματα από τον δερματολόγο.

Σπίλοι – Πως γίνεται η διάγνωση

Σημαντικό είναι να γίνεται διάγνωση των άτυπων σπίλων οι οποίοι μπορούν να μετεξελιχθούν σε κακοήθες μελάνωμα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ώστε δερματολόγος να κάνει γίνεται έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη των ύποπτων σπίλων.

α. Σπίλοι – Δερματοσκόπηση

Για την πρώιμη διάγνωση του κακοήθες μελανώματος ο δερματολόγος διευκολύνεται σημαντικά με τη βοήθεια της δερματοσκόπησης . Το δερματοσκόπιο είναι ειδικό μηχάνημα το οποίο εφαρμόζεται πάνω στους σπίλους και μπορεί ο δερματολόγος να διακρίνει μορφολογικές αλλοιώσεις και χαρακτηριστικά της δομής και του χρώματος των σπίλων που δεν είναι ορατά με το γυμνό μάτι. Έτσι μπορεί να γίνει πρώιμη ανίχνευση κάποιας κακοήθειας.

β. Σπίλοι – Χαρτογράφηση

Η χαρτογράφηση είναι μέθοδος καταγραφής των σπίλων του σώματος με τη χρήση ψηφιακής φωτογράφησης, ανάλυσης και αποθήκευσης των δερματοσκοπικών εικόνων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή με την βοήθεια ειδικού λογισμικού. Με την χρήση της χαρτογράφησης μπορεί να γίνει σύγκριση των σπίλων με τις παλαιότερες εικόνες σε επόμενο έλεγχο με αποτέλεσμα και οι πιο μικρές αλλαγές και αλλοιώσεις να είναι εύκολα ανιχνεύσιμες . Έτσι αρχικά στάδια καρκίνου του δέρματος μπορούν να ανιχνευτούν και να αντιμετωπιστούν σε αρχικά στάδια.

Η χαρτογράφηση των σπίλων πρέπει να γίνεται μία φορά ετησίως, εκτός αν θεωρηθεί αναγκαία ή επανεξέταση κάποιου σπίλου πιο σύντομα.

Άτομα που θεωρούνται αυξημένου ρίσκο, όπως:

άτομα με καρκίνου του δέρματος,
ή συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο του δέρματος
ή άτομα με πολλαπλούς άτυπους σπίλους

θα πρέπει να προβαίνουν απαραιτήτως σε χαρτογράφηση.

γ. Σπίλοι – Βιοψία

Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για κακοήθεια ή άτυπα χαρακτηριστικά, ο σπίλος που αφαιρείται θα πρέπει να αποστέλλεται για βιοψία προκειμένου να εκτιμηθεί η ιστολογική του εικόνα με ακρίβεια και να διαπιστωθεί αν υπάρχουν άτυπα κύτταρα σε κυτταρικό επίπεδο.